VOKA boodschap voor 11 juli:
Het kan beter
We analyseerden en verbeterden de brief van VOKA met de TLSM methodologie.
Paul Kumpen, voorzitter van VOKA, publiceert vandaag een een opiniestuk ter gelegenheid van 11 juli: “De 21ste eeuw moet nu beginnen”. Hij toont waar Vlaanderen aan moet werken om de uitdagingen van de toekomst aan te kunnen. Het is een sterk geschreven verhaal met een duidelijke boodschap waar ik het roerend mee eens ben.
Alles kan beter, dus lieten we er onze TLSM methode op los. We keken niet naar de taal, maar naar de structuur en logica van de ideeën, en hoe je die aan de lezer duidelijk maakt. De originele en verbeterde teksten staan onderaan dit artikel. Maar wat is goed en wat kon beter?
De logica is zeer goed.
De grote lijnen van het verhaal zijn sterk en logisch opgebouwd. Er is een duidelijke samenvatting bovenaan. De tekst begint met de huidige situatie, schetst het probleem en brengt dan de oplossingen in een pyramidale structuur.
De structuur is echter niet zichtbaar.
Om de structuur te zien moet je de tekst helemaal lezen en dat vergt aandacht en inspanning.
Hoe kan het beter? Door tussentitels te plaatsen wordt de structuur en de logica veel duidelijker. De lezer kan dan enkel de tussentitels lezen en inzoomen op delen van de tekst die hem het meest interesseren. Ook als er binnen èèn paragraaf meerdere punten zijn, dan kan bijvoorbeeld vette tekst die structuur verduidelijken.
Binnen elke paragraaf is de logica niet altijd consequent.
Het belangrijkste staat bijna altijd in de eerste zin, waardoor het doel van de paragraaf duidelijk is. Dat is goed. Maar verder in de paragraaf worden dikwijls inductieve en deductieve logica dooreen gehaald of niet consequent doorgetrokken. Dit soort verstrengelde logica zien we dikwijls wanneer je met meerdere auteurs aan één tekst werkt, of wanneer een tekst verschillende keren is herwerkt. De auteurs begrijpen de logica omdat die in hun geest is ontstaan. Voor hen zijn alle verbanden duidelijk en is de volgorde niet zo belangrijk. Maar voor de lezer weerspiegelt de volgorde net de achterliggende redenering. Voor hem is die volgorde dus erg belangrijk.
Hoe kan het beter? Voor elke paragraaf kun je best kiezen voor een consequent inductieve of deductieve logica. Onderbreek die logica niet, of maak het dan voor de lezer duidelijk waar de logica wordt doorbroken en waar die opnieuw wordt hervat. Een duidelijke logica, in de juiste volgorde, zorgt ervoor dat de lezer de tekst met minder cognitieve inspanning kan begrijpen. In de verbeterde tekst hebben we daarom de volgorde van ideeën en zinnen soms veranderd.
Bijvoorbeeld : “Vier belangrijke werven zijn daarbij prioritair. Niet in het minst zal door de technologie en de veranderde tijdsgeest onze manier van werken drastisch veranderen. Ons arbeidsrecht, dat zijn oorsprong…”. Na de eerste zin verwacht je een inductieve opsomming van die vier belangrijke werven. Bij het lezen van de tweede zin denkt het brein van de lezer dus dat ‘technologie’ en ‘veranderende tijdsgeest’ twee van de werven zijn. Die tweede zin is echter een deductieve inleiding waarom de eerste werf (het arbeidsrecht) belangrijk is. Dan volgt die eerste werf pas in de derde zin, met onmiddelijk nadien nog een andere reden waarom die werf belangrijk is. De tweede werf (onderwijs) komt pas aan bod in de volgende paragraaf. Hier zijn dus een inductie, abductie en deductie dooreengemengd. Dit soort redeneringen is verwarrend. Beter is om eerst de werf te noemen, dan uit te leggen
Delen van de tekst kunnen korter.
Soms raakt ons brein in de war door te veel informatie. De samenvatting bovenaan kan bijvoorbeeld korter; zeker als de lezer de meer gedetailleerde informatie makkelijk in de tekst kan vinden. Ook in andere paragrafen hebben we af en toe een zin geschrapt die geen extra informatie gaf.
De aangepaste tekst is ongetwijfeld nog niet perfect. Op taalkundig gebied is die wellicht minder goed dan de originele tekst. Maar vanuit cognitief standpunt is de tekst nu makkelijker en sneller te begrijpen. Aan u om te oordelen of dat zo is. Benieuwd naar de reacties.
Aandacht is het meest schaarse goed geworden in onze wereld van communicatieoverdaad. We moeten er dus zuinig mee omspringen.